کد مطلب:51487 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:8

گنجینه پرسمان » متفرقه

آيا كروي بودن زمين و اينكه در عين حال ، به سرعت به دور خود مي گردد ، از نظر علمي مسلم است يا هنوز ، به صورت فرضيه است؟ و در صورتي كه واقعاً زمين در گردش است ، چه آثار علمي و حسي دارد؟ آيا در قرآن و روايات اسلامي مطلبي در تاييد اين موضوع وجود دارد؟

كروي بودن زمين و حركت آن ، هر دو امروزه از مسائل مسلم علمي محسوب مي شوند كه استدلالهاي مختلفي براي آن ذكر شده است . روشن ترين استدلال حركت زمين ، همان « استدلال پاندول » است ؛ به اين ترتيب كه جسم سنگيني را به وسيله ريسمان ، به نقطه بلندي آويزان مي كنند ، به طوري كه با كمال آزادي بتواند حركت كند ، هنگامي كه اين جسم را به حركت درآورند تا مدّت زيادي به حركت خود ادامه مي دهد ، در اين حال اگر زمين ساكت و بي حركت باشد بايد جسم مزبور روي يك خط معيّن رفت و آمد كند ؛ ولي تجربه نشان مي دهد كه حركت اين جسم روي يك خط معيّن نخواهد بود و بتدريج انحراف از خط اوّل زيادتر مي گردد . اين آزمايش نشان مي دهد كه زمين ، دائماً از طرف معيني به طرف ديگر حركت مي كند ، جهت اين حركت را هم كه از طرف غرب به شرق است مي توان از روي همان خطوط تعيين نمود .
همچنين آزمايش نشان مي دهد كه اگر سنگي را از نقطه مرتفعي آهسته رها كنند ، كاملاً در خطي مستقيم بر روي زمين سقوط نمي كند ، بلكه كمي به طرف مغرب مي افتد و اين خود نشان مي دهد كه زمين حركت دوراني از طرف غرب به شرق دارد .
امّا اين كه مي بينيم ستاره « جدي » همواره در يك محل است ، به خاطر اين است كه اين ستاره به تقريب مقابل محور زمين قرار دارد ؛ بديهي است ، اگر كره اي را به دور محور خود بچرخانيم نقطه محور هموراه ثابت است ؛ از اين رو ، ستاره جدي كه ستاره قطبي است ، همواره ثابت به نظر مي رسد .
امّا برخي از آيات و اخبار كه نظريه حركت زمين را تأييد مي كنند چنين هستند :
1 . « و تري الجبال تحسبها جامدة و هي تمّرمرّ السحاب صنع الله الذي اتقن كل شي ء ؛ يعني كوه ها را مي بيني و تصوّر مي كني كه آن ها بر جاي خود ايستاده اند در حالي كه آن ها بسان ابرها درگذرند ، اين مصنوع خدايي است كه آفرينش هر چيزي را استوار نموده است . »
{P - سوره نمل ، آيه 88 . P}
گاهي تصوّر مي شود كه اين آيه مربوط به اوضاع قيامت است ؛ يعني انسان در روز رستاخيز كوهها را چنين مي بيند ، ولي جمله « صنع اللَّه الذي اتقن كل شي ء » اين تصوّر را باطل مي سازد ؛ زير اين عبارت ، با روز رستاخيز كه روز دگرگوني منظومه شمسي است مناسب نيست و به عبارت روشن تر ، ذيل آيه كه خدا استحكام مصنوع خود را يادآوري مي كند ، با دوران برقراري نظام مناسب است ، نه با دوران انقلاب .
اين آيه حاكي است كه كوه ها در حال حركتند ، اگر چه در نظر ما ساكن و بي حركت جلوه مي كنند . ممكن است سؤال شود كه چرا خداوند از حركت كوه ها سخن گفته نه زمين ، در صورتي كه حركت كوه ها تابع حركت زمين مي باشد ؛ آيا شايسته نبود به جاي حركت كوه ها حركت زمين را بيان مي كرد؟
پاسخ اين سؤال روشن است و آن اين كه گردش هر جسم كروي به واسطه دندانه ها و نقوش و رنگ هايي كه بر روي آن كره ترسيم شده محسوس مي گردد ؛ به علاوه هميشه كوه مظهر عظمت و بزرگي است و به همين جهت ، از آن نام برده شده است وگرنه ، مسلم است كه حركت كوه ها بدون حركت زمين معني و مفهوم ندارد .
نكته جالب اين كه در اين آيه به جاي « سكون » لفظ « جمود » را به كار رفته است ؛ زيرا اين لفظ در اين مورد رساتر و براي بيان ردّ توهم سكون زمين گوياتر مي باشد .
امّا علّت اين كه خدا حركت كوه ها را به حركت ابرها تشبيه مي كند ، اين است كه حركت زمين ، خاموش ، نرم ، همواره و در عين حال سريع است ؛ مانند حركت ابرها .
2 . « و الذي جعل لكم الارض مهدا ؛ خداوندي كه زمين را براي شما گهواره قرار داده است . » قرآن زمين را به گهواره تشبيه مي نمايد ؛ يكي از جهات تشبيه مي تواند اين باشد كه همانطور كه گهواره حركت دوراني هموار و نرمي دارد زمين نيز داراي حركت دوراني است .
{P - سوره طه ، آيه 4 . P}
{P - براي توضيح بيشتر و نيز آگاهي از روايات اسلامي در اين زمينه نگاه كنيد به : اسلام و هيئت ، صص 191 تا 200 . P}